ATATÜRK ADINA DÜZENLENEN YARIŞMALAR

Türk sporunda Atatürk`ün adına düzenlenen yarışmalar ve futbol maçları
ayrı bir anlam , önem ve değer taşır. Bunların arasında en eskisi, 1927
yılından beri yapılagelmekte olan "Gazi Koşusu" at yarışıdır: Ve "Gazi
Koşusu" bugün de Türk at yarışı dünyasının en büyük ve en önemli yarışı
niteliğini korumaktadır.

Büyük Atatürk`ün Ankara`ya ilk
gelişinin yıldönümüne rastlayan 27 Aralık günleri Ankara`da yapılmakta
olan "Atatürk Koşusu" yarışması da en eski organizasyonlardan biridir.

Her iki yarışmanın Atatürk zamanından beri yapılmakta olması da bunlara
ayrı bir önem ve tarihi bir değer katar. Yarışçılık dünyamızdaki "Gazi
Koşusu" ile Türk atletizmindeki "Atatürk Koşusu" Büyük Atatürk`ün
izniyle yapılmaya başlandı ve onun ölümünden sonra da hiç aksamadan
sürdürüldü. Bunların dışında uzun bir aradan sonra futbolda son iki
yıldır "Atatürk Kupası" düzenlenmeye başlandı. Atatürk`ün ölüm
yıldönümü olan 10 Kasım`larda oynanan ilk turnuvada Fenerbahahçe,
Beşiktaş`ı 2-0 mağlup ederek kupanın sahibi olurken, son turnuvada
Beşiktaş, Galatasaray`ı 2-1 yenerek kupayı müzesine götürdü.

Atatürk Koşusu

Mustafa
Kemal, 19 Mayıs 1919 günü Samsun`a çıktıktan sonra Anadolu içlerine
doğru yolunadevam ederek "Milli Mücadele" için çalışmaya başladı.
Atatürk, Sivas üzerinden Ankara`ya geldiği zaman, takvimler 27 Aralık
1919`u gösteriyordu . Mustafa Kemal, o gün saat tam 15.05`de Dikmen
sırtlarındaki Kekliktepe mevkiinden, aşağıda uzanıp giden, tipik bir
bozkır kasabası olan Ankara`yı ilk kez görmüştü.

Mustafa
Kemal, bu bozkır kasabasını, başlattığı "Milli Mücadele" nin merkezi
olarak seçmişti . Vatanın kurtuluşuna gidecek yol buradan çıkacaktı...

İstanbul`dan
ve yurdun dört bir yanından gelen millet temsilcileri burada Mustafa
Kemal`in etrafında toplandılar. Mustafa Kemal burada Büyük Millet
Meclisi`ni kurdu. Milli Mücadele bu fakir bozkır kasabasından
yönetildi. Sakarya`larda , İnönü`lerde ve düşmana son darbeyi indiren
Büyük Taarruz`da Ankara, hep çarpan kalp ve düşünen beyin oldu....

Büyük
kurtarıcının Ankara`ya ilk gelişi de anılarda ve gönüllerde apayrı bir
anlam ve değer taşır. Bu yüzden Türk Spor Kurumu, Atatürk`ün Ankara`ya
ilk gelişinin 17. yıldönümüne rastlayan 27 Aralık 1936 günü, bu tarihi
olayı canlandıracak bir "Atatürk Koşusu" düzenlemişti. Bu koşu içinde
Atatürk`ten özel olarak izin alınmıştı. Yarışma, O`nun Ankara`yı ilk
gördüğü yer olan Dikmen sırtlarındaki Keklikpınarı mevkii ile Ulus
Meydanı`ndaki Vilayet Konağı arasında olacaktı. Bu mesafe 10.800
metreydi.

27 Aralık 1936 günü yapılan ilk "Atatürk Koşusu" nu
Ankara Demirspor kulübü atletlerinden Galip Darılmaz, 41 dk. 08 sn`lik
derecesiyle kazandı. Bu ilk koşu, o gün başlayan bir geleneğin
başlangıcı oldu . O günden sonra 27 Aralık günleri Ankara`da yapılan
"Atatürk Koşusu" Türk atletizminde ve Türk sporunda güzel bir gelenek
halini aldı. O tarihten beri Atatürk`ün ankara`ya gelişinin her
yıldönümünde törenlerin yanısıra Atatürk Koşusu da yapılmaktadır.

1936-1938 yılları arasında bu kupayı kazananların listesi ise şöyle:
1936 : Galip Darılmaz (Demirspor) 41.08
1937 : Şevki Koru (Ankaragücü) 38.12
1938 : Mustafa Kaplan (Demirspor) 36.49

Gazi Koşusu

Atatürk
adına bir de Gazi Koşusu düzenlenmektedir. Atatürk`ün Hipodruma gelerek
at yarışlarını izlemesi ülkemizde yarışçılığın gelişmesine büyük
katkılar sağladı. Ünlü İtalyan mimarı Viotti Violli tarafından yapılan
modern "Ankara Hipodromu" da Atatürk`ün emir ve direktifleriyle inşa
edilmişti.

Türkiye`de atçılığı ve yarışçılığı teşvik amacıyla
kurulan "Yarış Islah Encümeni" de Atatürk`ün büyük desteğini görmüştü.
Bu encümenin ricası üzerine adına bir "Gazi Koşusu" nun yapılmasına
severek izin verdi (1926). Böylece Türk yarışçılık dünyasının en önemli
klasik koşusu halini almış bulunan "Gazi Koşusu" 1927 yılından bu yana
Türk yarışçılığına renk katmaya başladı.

İngiltere yarışçılık
aleminde "Derby" ne ise, bugün Türk Yarışçılığında da "Gazi Koşusu"
odur. "Gazi Koşusu" bugün Türk yarışçılığının en büyük ve en önemli
klasiğidir. 1927 yılından bu yana aralıksız gerçekleştirilmektedir.
Yarış dünyamızın en büyük klasiği olan Gazi Koşusu`nun armağanı,
Atatürk`ün at üzerindeki gümüş heykelidir. Ünlü heykeltraş Şadi
Çalık`ın eseri olan bu heykel 1970 yılından beri "Gazi Koşusu"
galiplerine verilmektedir.

Atatürk son olarak 18 Ekim 1936 günü
Ankara`da at yarışlarını izledi. Beraberinde Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanı Abdülhak Renda, Adliye Vekili Şükrü Saraçoğlu, Maarif
Vekili Saffet Arıkan, Milli Müdafaa Vekili Kazım Özalp ve Prof. Afet
İnanoğlu olduğu halde modern Ankara Hipodrumu`na gelen Büyük Atatürk ,
şeref tribününden Sonbahar Yarışları`nın üçüncü hafta koşularını
ilgiyle takip etmişti.

Modern Ankara Hipodrumu`nu dolduran büyük
halk kalabalığı gelişlerinde olduğu gibi gidişlerindede Ata`ya karşı
içten kopup gelen büyük sevgi gösterilerinde bulunmuştu.

1927 - 1938 yılları arasında bu kupayı kazananların listesi şöyle:
1927 : Ali Muhiddin Hacıbekir`in "Neriman"ı jokeyi : İhsan Atçı
1928 : Atıf Esenbel`in "Primerol"u jokeyi : Yula
1929 : Celal Bayar`ın "Cap Griz Nez"i jokeyi : Clark
1930 : İsmet İnönü`nün "Olga" sı jokeyi : N. Horwath
1931 : Mr. Yantes`in "Young Turc"u jokeyi : Schenelly
1932 : Akif Akson`un "Lale"si jokeyi: N. Horwath
1933 : Karacabey Harasi`nin "Özdemir"i jokeyi : Yunus
1934 : Salih Temel`in "Ece"si jokeyi : Paul
1935 : Ahmet Atman`ın "Tomru"su jokeyi : N. Horwath
1936 : Memduh Alan`ın "Slem"i jokeyi : Paul
1937 : Salih Temel`in "Taşpınar"ı jokeyi : Davut Aktı
1938 : Said Halimin "Romance" jokeyi : N. Horwath

Futbol Maçları

Türk
Futbolunda Büyük Atatürk`ün adına düzenlenen 1 büst ve 2 kupaya
rastlanır. Bunlardan ilki 1928, ikincisi 1955, üçüncüsü ise 1964
yıllarındadır. Çeşitli tarihlere rastlayan bu üç büyük ve anlamlı
kupanın ortak bir yanı vardır. O da her üçününde Türk Futbolunun iki
ezeli rakibi Fenerbahçe ile Galatasaray`ın var oluşlarıdır.

Atatürk Büstü
1928
yılında, Büyük Atatürk tarafından 1925 yılında kurulmuş bulunan
"Tayyare Cemiyeti" (bugünkü Türk Hava Kurumu) Atatürk`ün izniyle
Fenerbahçe ile Galatasaray takımları arasında bir "Gazi Büstü" maçı
tertiplemişti. Hasılatı "Tayyare Cemiyeti"ne ait olacak bu maçın
galibine verilmek üzere ortaya bir de "Gazi Büstü" konulmuştu.

10
Mayıs 1928 günü Taksim Stadında yapılan ve Beşiktaş`lı Şeref Bey`in
yönettiği maçta taraflar zorlu bir mücadeleden sonra 3-3 berabere
kaldılar. Daha sonra yapılan maçı Galatasaray takımı kazandı. Bugün
Galatasaray`ın binbir şan ve şerefle dolu müzesinin en değerli zafer
anıllarından biri olarak yer almaktadır.

İstanbul
Üniversitesi`nin Beyazıt`taki merkez binasının bahçesine dikilecek
Atatürk Anıtı`na bir katkıda bulunmak üzere Milli Türk Talebe
Birliği`nin de önayak oluşuyla İstanbul`un en güçlü beş takımı;
Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş, Adalet, ve Vefa arasında bir turnuva
düzenlenmişti. Hasılatı bu anıtın hazırlanmasına bırakılan bu
turnuvanın armağanı olarak da anıtın dev bir maketi ortaya konulmuştu.

1955
yılı Mayıs ayında yapılan "Atatürk Kupası" maçları olağanüstü bir ilgi
uyandırdı. 7,8,14,15,18, ve 19 Mayıs günleri İnönü Stadın`nı tamamen
dolduran büyük seyirci kalabalığı önünde yapılan maçlarda şu sonuçlar
alındı:

Adalet - Vefa 4-1
Beşiktaş - Galatasaray 1-0
Fenerbahçe - Vefa 3-2
Adalet - Beşiktaş 2-0
Fenerbahçe - Adalet 1-0
Galatasaray - Vefa 2-2
Galatasaray - Fenerbahçe 3-2
Beşiktaş - Vefa 5-2
Adalet - Galatasaray 3-1
Fenerbahçe - Beşiktaş 4-4
Bu maçlar sonunda Adalet takımı birinci , Fenerbahçe ikinci oldular...
Adalet takımı tarihe karışmış bulunmaktadır. Bu anlamlı anıt maketi ise Adalet Fabrikasının şeref köşesinde yer almaktadır.

Atatürk Kupası

Futbolda
Büyük Atatürk`ün adına üçüncü kupa 1964 yılında düzenlendi. Cumhuriyet
Halk Partisi tarafından, Türkiye Ligi şampiyonu ile Türkiye Kupası
sahibinin oynayacakları maçın galibine verilmek üzere bir "Atatürk
Kupası" ortaya konuldu. Bu anlamlı kupa , beş yıl içinde en fazla
kazanan takımın olacaktı.

1963-1964 sezonunun Türkiye Ligi
şampiyonu Fenerbahçe ile Türkiye kupası galibi Galatasaray, 2 Temmuz
1964 gecesi İstanbul İnönü Stadı`nda karşı karşıya geldiler.
29.933
seyircinin izlediği bu önemli ve anlamlı maçı Romen hakem Mihailescu
yönetti . Galatasaray ilk yarıyı Metin Oktay`ın attığı golle 1-0 önde
kapadı. ikinci yarıda çok güzel ve üstün bir oyun çıkaran Fenerbahçe ,
ikisi Ogün`ün ve biri Şeref `in golleriyle ezeli rakibini 3-1 yenerek
"Atatürk Kupası" nı kazandı.

Maçın en ilginç yanlarından biri,
Fenerbahçe`ye "Atatürk Kupası"nı kazandıran gollerden ikisini
Atatürk`ün hayata gözlerini yumduğu 10 Kasım 1938 günü dünyaya gelen
Ogün Altıparmak`ın atmış olmasıydı. Fenerbahçe ve Türk Milli Futbol
Takımının bu gözde oyuncusunu, Büyük Atatürk`ün öldüğü gün doğduğu için
babası, o günün anısına hürmeten Ogün adını vermişti.

Fenerbahçeli
Ogün Altıparmak maçtan sonra gazetecilere: " - Hayatımı yaşadım bu
gece!" demekle duyduğu tarifsiz mutlulğu dile getirmişti.

Ulu Gazi Güreşleri

Öte
yandan 19 Eylül 1933 Çarşamba akşamı İstanbul`da Maksim Salonu`nda
İtalyanlarla yapılan güreş müsabakası Büyük Gazi`nin huzurunda
gerçekleşti. Güreşçiler, Atatürk`ün önünde mücadele etmeyi büyük bir
mutluluk olarak kabul etmiş ve en tarihi günlerini yaşamışlardır.
Şimdiye kadar hiçbir spor şubesinin ulaşamadığı bu büyük zafere
güreşçiler erişmiştir. Müsabaka sonunda Türk güreşçiler Atatürk`ün
yanına giderek şöyle konuştular: "Sporumuzun erdiği şerefli günü
hersene kutlamak amacıyla 19 Eylül günleri bütün güreş bölgelerinde ULU
GAZİ GÜREŞLERİ adı altında müsabakalar yapmak istiyoruz. Bu bayramm
büyük kongremizce kabul ve tasdik edilmesini teklif ve rica ediyoruz"
Güreş
Federasyonu`nun bu teklifi Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı`nın VII.
Genel Kongresi tarafından kabul ve tasdik edilmiş olmasına rağmen "Ulu
Gazi Güreşleri" gerçekleşememiştir.