Atatürk'ün ilk meclis konuşması

Atatürk'ün ilk meclis konuşması
Muhterem Milletvekilleri

Bugün
içinde bulunduğumuz vaziyeti, Meclisi alinizin nazarında tamamıyla
tecilli ettirebilmek için bazı beyanatta bulunmak istiyorum. Vuku
bulacak maruzatım bir kaç devreye ayrılabilir. Birincisi, Mütareke’den
Erzurum Kongresi'ne kadar geçen zaman zarfındaki ahvale dairdir.
İkincisi, Erzurum Kongresi’nden 16 Mart tarihine kadar, yani
İstanbul'un düşmanlar tarafından işgal edildiği güne kadar; üçüncü
safhası da 16 marttan bu dakikaya kadar olan ahvale dair olacaktır.

Maruzatım
bir takım vesaike müstenittir ki müsaade buyururlarsa o vesaiki içip
ettikçe burada okuyacağım. Yalnız birinci safhaya ait olacak maruzatım
belki biraz şahsi olacaktır. Fakat vaziyeti tamamıyla tenvir edebilmek
için ondan bahsetmeyi lüzum görüyorum.

Malumu alileridir ki
Ahmet İzzet Paşa hükümeti milliyetler esasına müstenit adilane bir
sulha nail olmak emeliyle mütarekeye talip oldu. İstiklal uğrunda namus
ve şaha metle dövüşen milletimiz 30 Teşrinievevlet 1334 tarihinde imza
olunan müterekaname ahkamı bir tarafa bırakıldı. Gün geçtikçe artan bir
şiddetle, hukukı saltanat haysiyeti hükümet, izzeti nefsi millimiz
tadiyata uğradı. Heyeti itilafiyeden gördükleri tevvik ve fiili himaye
sayesinde tabi osmaniyeden olan anasırı gayri Müslime her yerde
küstahane tecavize başladılar. Meclisi Mebusan’ın feshi, kuvvetini
milletten almayan hükümetimerkeziyenin sık sık değişmesi ve halkın
vicdanından doğan milli birlik uğrundaki teşebbüsatın maalesef
ihtirasatı siyasiyeye kurban edilmesi yüzünden aleme karşı mevcudiyeti
milliyemiz ihsas edilemedi.

Ecnebi kuvvetlerinin işgali
altında inleyen payitahtımızda kan ağlayan bilumum erbabı hamiyet,
münevveranı millet ve din ve devlete hizmetleri mesbuk zevatı
aliye,makamı hilafet ve saltanatın ve istiklali millinin bu hatarnak
vaziyeten kurtarılması ancak vicdanı miliden doğan birliğin azmu
iradeine müftekir bulunduğuna iman getirdiler. Fakat İstanbul'un tahtı
tazyikve muhasarada bulunan muhitinde icabeti hamiyeti ifaya maddeten
imkan kalmamıştır. İşte bu bırada idi ki Anadolu'ya mülki ve askeri
hususatla muvazzaf olmak üzere ordu müfettişliğine tayin edildim. Bu
teveccühü din ve millete hizmet etmek için en büyür bir mazhariyeti
ilahiye addeyledim.

Vicdanı millinin iradei aliyesine tabi
olarak milleti müstakil, vatanımızı masum görünceye kadar çalışmak
ahdiyle 16 Mayıs 1335 günü Dersaadet’i terk eyledim. Samsun'da işe
başladım.

İlk düşündüğüm, memleketimizde asayişin istikrarına
kendi vesaitimiz ile muktedir bulunduğumuzu görmek oldu. Esasen Canik
livasının vaziyeti hususiyesi de bu bapta en seri davranmayı müstelzim
bulunmakta idi. Filhakika Rumların hakimiyetini ve İslam unsurunun
esaretini istihdaf eden ve Atina ve Dersaneadet komiteleri tarafından
idare olunan Pontus hükümeti amali, Karadeniz sahi.li ile kısmen Amasya
ve Tokat'ın şimal kazalarında mukim Osmanlı Rumlarının hayalhanelerini
çılgınca bürümüştü. İttihaz olunan tedabir sayesinde muvaffakıyetli
netayic istihsal edildi. Fakat ittihaz olunan tedabir ve muvaffakıyet,
yalnız Pontus havalisine ait ve mevzii idi. Halbuki hergin
haksızlıklarını arttıran İtilaf Devletlerine mevcudiyeti milliyetimizi
siyaseten isbat etmek ve fiili tecavüzler karşısında milletin inamus ve
istiklalini bilfiil müdafaa etmek pek mühimdi. Esasen şarkta ve garpta
henem memleketimizin her tarafında müdafaa ve muhafazai hakuki millet
ve memleket için cemiyetler teşkil edilmişti. Bu cemiyetler düşmanların
esaret boyunduruğuna girmemek kastiyle milli vicdanın azim ve
iradesindendoğmuş yegane tetkilat idi. Bu sıralarda idi ki, mumum
belediye riyasetlerine, Dersaadet'te İngiliz Muhipler Cemiyeti teşekkül
ettiği ve her tarafta bu Cemiyete iştirak ile İngiltere müzaheretinin
talep edilmesi lüzumu hakkında Sait Molla imzasıyla bir telgraf geldi.
Bu meselede Hükümetin alakasının derecesini anlamak için sadrazam olan
Ferit Paşa'dan keyfiyeti istilam ettim. Hiç bir cevap alamadım.
Kendisinin eşhası meçhule tarafından böyle gayrı muttarit ve muhtelif
siyasi maceralara teveccühündeki teşebbüsatın azim fekaletlere sebep
olacağını takdir eden milet Sait Molla'nın tebliğine havalei sem'I
itibar etmedi. Binlerce tecavüz ve haksızlılar altında inleyen ve İzmir
vakayı feciası karşısında kan ağlayan millet, hükümeti merkeziye ve
İtilaf Devletleri mümessillerinden ağlayarak istimdat ve istidayı hak
ederken,müteaddit beledeyi riyasetleri ve birçok Müdafaai Hukuki
Milliye cemiyetleri mariftiyle aldığım telgrafnamelerde hakkımda itimat
beyan olunarak benden bu hususta hizmet ve fedakarlık talep ediliyordu.


Hayat ve şahsiyetim kendi malı olan necip ve mazlum
milletimizin bu haklı talebi üzerine artık benim için en mukaddes
vazife, iradei milliyeye mutavaatı her şeyin fevkinde görmekti. Bunun
üzerine yaptığım bir tamimle kat'I sözümü verdim. İşbu tamimin son
cümleleri tuydu.

Geçirdiğimiz şu hayat ve memat günlerinde
umum milletçe her taraftaki amal ve tezahürat ile temine azmedilen
istiklali millimiz uğrunda bütün mevcudiyetimle çalıştığımı temin
eylerim. Bu emeli mukaddes uğrunda milletle beraber nihayete kadar
çalışacağımı da mukaddesatım namına söz veririm.