Atatürk'ün Askeri-Politik Dehası ve İleri Görüşlüğü

Mustafa Kemal Atatürk'ün askeri dehasının yanında bir diğer önemli
vasfı, dünya siyasetine vakıf bir lider olmasıydı. Dünya üzerindeki
politik gelişmeleri çok yakından takip ediyor ve her konuda son derece
isabetli tahliller yapıyordu. Siyasi konulardaki öngörüleri, onun bu
ileri görüşlülüğünü tüm açıklığıyla ortaya koymaktadır. Vefatının
üzerinden 60 yıldan fazla bir zaman geçmesine rağmen, onun
söylediklerinin birer birer gerçekleşiyor olması, bu açıdan son derece
önemlidir. Bu konuyla ilgili bir örnek Atatürk ile Amerikan generali
MacArthur arasında geçen bir görüşmedir:

Son harbin kahramanı ve
Japonya fatihi General MacArthur 1932 yılında Türkiye'yi ziyaret
etmişti. Bu vesile ile, Türkiye'nin lideri ve reformcusu Atatürk ile
tanışma fırsatı da kendisine verilmiş oldu. Her iki büyük asker
karşılaştıkları anda birbirlerine karşı büyük yakınlık duydular. Sıcak
bir atmosfer ve samimiyet içinde devam eden bu uyumlu görüşme
esnasında; dünya konularına temasla; hem ümit, hem korku dolu olarak
gelecek hakkındaki düşüncelerini ifade ettiler.

Atatürk, Avrupa'nın durumu konusunda MacArthur'un sorusunu şöyle yanıtlamıştı:

Versailles
Anlaşması, 1. Dünya Savaşı nedenlerinden hiçbirini kaldırmamıştır.
Tersine, dünün başlıca düşmanları arasındaki uçurumu büsbütün
derinleştirmiştir. Galipler, yenilenlere barış koşullarını zorla
onaylatırken bu ülkelerin etnik, jeopolitik ve ekonomik özelliklerini
görmemiş, yalnızca düşmanlık duygularıyla girişimlerde bulunmuşlardır.
Böylece bugün içinde bulunduğumuz barış dönemi sadece "silahları
bırakma" olmuştur. Eğer siz Amerikalılar, Avrupa işleriyle uğraşmaktan
caymasaydınız, bu "silahları bırakma" dönemi uzar ve bir gün barışa
varılabilirdi.

Bence, dün olduğu gibi, yarın da Avrupa'nın
geleceği, Almanya'nın davranışlarına bağlı görünüyor. Büyük bir
dinamizme sahip olan 70 milyonluk çalışkan ve disiplinli bir millet,
ulusal tutkularını kamçılayacak bir siyasal akıma kendilerini
kaptıracak olursa, Versay Sözleşmesi'ni ortadan kaldıracaktır."

Atatürk,
"Almanya'nın çok kısa sürede, İngiltere ve Rusya dışında bütün
Avrupa'yı egemenliği altına alacak güçte ordu kurabileceğini, savaşın
en geç 1940-45 yıllarında patlayacağını, Fransa'nın güçlü bir ordu
kurma yeteneğini yitirdiğini ve İngiltere'nin adalarını korumak için
Fransa'ya güvenemeyeceğini"52 söylemiş, bu tahminler ilerleyen yıllarda
aynen gerçekleşmiştir.

Atatürk'ün İtalya konusundaki görüşü ise şöyledir :

İtalya,
Mussolini'nin yönetiminde unutulmayacak aşamalar yapmıştır. Eğer
Mussolini, gelecekteki savaşın dışında kalabilmek başarısını
gösterebilirse, barış masasına güçlü bir devlet olarak oturabilir. Ama
korkarım ki, İtalya'nın bugünkü lideri Sezar rolünü oynamaktan kendini
alamayacaktır. Bu da İtalya'nın askeri bir gücü olmadığını hemen ortaya
çıkaracaktır.

İtalya hakkındaki bu tahmin de doğru çıkmış,
Mussolini'nin ordularının hiç de güçlü olmadığı II. Dünya Savaşı'nın
ilk yıllarında açıkça ortaya çıkmıştır.

Atatürk, General
MacArthur ile yaptığı konuşmada, Amerika'nın geçen savaşta olduğu gibi
tarafsız kalamayacağını ve savaşa katılmasıyla Almanya'nın yenileceğini
de belirterek, sözlerini Sovyet ve Japon tehlikelerine dikkat çekerek
şöyle sürdürmüştür :

Avrupa'da çıkacak savaşı kazanan ne
İngiltere, ne Fransa, ne de Almanya olacaktır. Savaşı Bolşevik Rusya
kazanacaktır. Rusya'nın yakın komşusu ve onlarla en çok savaşmış bir
ulus olarak biz Türkler, oradaki olayları yakından izliyoruz. Tehlikeyi
bütün çıplaklığıyla görüyoruz. Uyanan doğu halklarının duygularını pek
güzel kullanan, onları okşayan ve kinlerini dile getirmesini bilen
Bolşevikler, yalnız Avrupa'ya değil, Asya'ya da gözdağı veren bir güç
haline gelmektedir.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Avrupa
devlet adamları başlıca anlaşmazlık konularını her türlü bencillikten
uzak, yalnızca genel çıkarlar yönünden ele almazlarsa, korkarım ki,
felaket önlenemeyecektir. Avrupa'nın sorunu artık İngiltere, Fransa ve
Almanya arasındaki anlaşmazlık değildir.

Bugün Avrupa'nın
doğusunda bütün uygarlığı, üstelik insanlığı tehdit eden yeni bir güç
belirmiştir. Bütün maddi ve manevi olanaklarını topluca, bir dünya
devrimi için seferber eden bu korkunç güç, üstelik Avrupa ve
Amerikalıların bilmedikleri yepyeni politika yöntemleri uygulamakta ve
karşıtlarının en küçük hatalarından bile yararlanmaktadır. Kanaatime
göre Avrupa'da çıkacak bir harp, hemen Asya'ya sıçrayacak ve Japonya,
Asya üzerindeki arzuları için lüzumsuz kahramanlıklara kalkışacaktır.53

II. Dünya Savaşı, tam da Atatürk'ün 1932 yılındaki bu analizine
göre gelişmiş, Avrupa'daki savaşın en büyük galibi, Almanya'nın
yenilgisinde en büyük pay sahibi olan Sovyet Rusya olmuştur. Bunun
ardından Sovyet Rusya tüm Doğu Avrupa ve Orta Asya üzerinde hakimiyet
kurmuştur. Japonya ise tam Atatürk'ün öngördüğü gibi "Asya üzerindeki
arzuları için lüzumsuz kahramanlıklara kalkışmış", Çin'i işgal etmiş,
ardından Pasifik'te yayılmaya çalışmıştır.

Yukarıda alıntı
olarak aktardığımız bu sözleri, Türk Milleti'ne modern Türkiye
Cumhuriyeti'ni hediye eden Mustafa Kemal Atatürk'ün dünya politikasını
ve dünya üzerindeki siyasi gelişmeleri çok yakından takip eden ve son
derece isabetli tahliller yapıp değerlendirebilen büyük bir devlet
adamı olduğunu da ortaya koymaktadır. Atatürk Almanya'nın ve İtalya'nın
2. Dünya Savaşları'ndaki rolünü, Rusya'nın kazanacağı gücü yüzde yüz
isabetle tahmin etmiş, önlem alınmazsa savaşın kaçınılmaz olacağını
ortaya koymuştur.

Atatürk'ün gerek Türkiye, gerekse dünyaya
ilişkin yargıları hep doğru çıkmıştır. Devrim Tarihi ve Toplumbilim
Açısından Atatürk adlı eserde Atatürk'ün bu yönü şu şekilde anlatılır:

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

...
Birinci Dünya Savaşı'nı kaybedeceğimiz, İkinci Dünya Savaşı'nın
çıkacağı, Kral Edward'ın Madam Simpson için tahtından ayrılacağı,
Mussolini'nin halkı tarafından linç edileceği, İkinci Dünya Savaşı'nda
Romanya'nın kaderi, Hatay konusunda Fransa'nın tutumu hep doğru tahmin
ettiği olaylardır... Özellikle uluslararası ilişkilerde belirginleşen
bu ileri görüşlülük 1935 yılında Gladys Baker'ın ağzından aktarılan şu
öyküde iyice vurgulanır:

"Savaş çıktığı takdirde Amerika
tarafsızlık siyasetini koruyabilecek mi?" "Olanak yok" dedi. "Olanak
yok. Eğer savaş çıkarsa, Amerika'nın milletler topluluğunda işgal
ettiği yüksek durumu herhalde etkili olacaktır. Coğrafi durumları ne
olursa olsun, milletler birbirlerine birçok bağlarla bağlıdırlar."54

Atatürk
Kurtuluş Savaşı sırasında yaptığı tahminlerle de çok iyi bir komutan
olduğunu, ileri görüşlülüğünü ve üstün askeri bilgisini ortaya
koyuyordu. Yunus Nadi'nin aktardığı aşağıdaki olay onun, düşmanını ne
kadar iyi tanıdığını da ortaya koymaktadır:

Sakarya
Muharebesi'nden sonraydı. Erkan-ı harp zabiti cepheden alınan malumatı
Başkumandan Müşir Gaze Mustafa Kemal'e okuyordu. Malumat meyanında
cephe kumandanlarından birinin Seyit Gaze veya Döker'in bilmem ne kadar
şark veya şimalinde bir düşman fırkası görüldüğünden bahsediyordu. Paşa
kaşlarını çatarak, "Hayır, orada düşman fırkası olamaz ve yoktur.
Yazınız, iyi baksınlar!" dedi. Erkan-ı harp zabiti gittikten sonra
orada iki saat daha kaldı. Biz öğle yemeği yerken, zabit tekrar geldi.
"Haber aldım, filhakika (gerçekten) orada düşman fırkası yokmuş
efendim" dedi. Cephedeki kumandan gözle görülen bir düşman fırkasından
bahsederken, Gazi Paşa, altı yüz kilometre uzaktan orada düşman fırkası
olmadığını görüyor ve ihtar ediyordu.