MUSTAFA KEMAL ATATÜRK VE SPOR

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK VE SPOR

Büyük Atatürkün ölümünü takip
eden günlerde, o zamanlar yalnız Avrupanın değil, dünyanın en güçlü
günlük spor gazetesi olan ve Fransada yayınlanan "LAuto", yayınladığı
geniş bir makalede Atatürkün spora verdiği büyük önemi uzun uzun
överken şu satırlara da yer vermişti:
Dünyada ilk defa beden
eğitimini mecburi kılan devlet adamı o oldu. Yalnız kâğıt üzerinde ve
nutuklarda değil, bunu bilfiil yerine getirdi. Stadyumlar ve çeşitli
spor merkezleri tesis ettirdi. Halkevlerinin spor kollarını bizzat
murakabe etti ve milletin mukadderatına hâkim olduğu günden itibaren
Türkiyede spor, gittikçe artan bir önem ve değer kazandı..."
Atatürk
ileride de göreceğimiz gibi; gerçekten, dünyada beden eğitimini
ülkesinde mecburi kılan ilk devlet adamıydı. Onun "Sağlam kafa sağlam
vücutta bulunur" sözü de, yarattığı genç Türkiye devletinin geleceği
için düşündüğü ana esaslardan biriydi hiç kuşkusuz. Nitekim daha
Cumhuriyetin ilanından önceki günlerde hazırlanan hükümet
programlarında da bunu bulmak ve görmek mümkündür.
18 Ağustos 1923
tarihli hükümet programında bu konuda şu satırların yer aldığı dikkati
çeker: "...Maarifin terbiyevi vazifelerinden birincisi, çocukların
terbiye ve talimi, ikincisi terbiye ve talibi, üçüncüsü milli
güzidelerin yetiştirilmesi için lazım gelen vasıtaların izhar ve
teminidir.Çocukların terbiye ve talimi bittabil mektepler vasıtasıyla
temin edilecek ve mekteplerin asri tekemmulata mahzar olabilmeleri için
muallimlerin daha iyi yetiştirilmesine ve tatil zamanında açılacak
derslerle tevsi-i malımat etmelerine, binaların ıslahına, alat-ı der
siyenin ikmaline çalışılacaktır.
Halkın talim ve terbiyesi için
gece dersleri ve çırak mektepleri tahsis olunacak, halk lisanı ile
halkın ihtiyacına muvafık milli güzidelerin yetiştirilmesi için istidat
ve kabiliyeti tebarüz eden ve ailesinin kudret-i maliyesi müsait
olmayan gençler orta ve yüksek mekteplerde suret-i mahsusada himaye ve
muavenete mahzar olacakları gibi ihtisas peyda etmeleri için Avrupadaki
irfan mekteplerine gönderileceklerdir. Muhtelif şuabat-ı ilmiye ferdin
bedeni ve fikri kabiliyetleri gibi ahlaki ve içtimai kabiliyetleri de
inkişaf ettirilecektir. Bu maksada vusul için bir Terbiye-i Bedeniyye
Darülmualilmini açılacak, izcilik teşkilatına ehemmiyet-i mahsusa
verilecek, programlar ile mektepler teşkilatı tedricen içtimai esasta
tevcih olunacaktır..."
Hükümet programında bahsi geçen "Terbiye-i
Bedeniyye Darülmualilmini" çok geçmeden kurulup "Gazi Terbiye
Enstitüsü" adı altında Ankarada hizmete girmişti
"Atatürk, Türk
sporunun ilk öğreticilerinin yetiştirilmesi konusunda da acele
göstermişti. Beden Eğitimi öğretmeni yetiştirecek okul tesis edilmeden
önde çapa Muallim Mektebinde bir kurs açılmış ve bunun başına da
Avrupada beden eğitimi öğrenimi yapmış bulunan Selim Sırrı Bey (Tarcan)
getirilmişti. Bu arada bayan beden eğitimi öğretmeni yetiştirmek üzere
de İsveçten iki bayan öğretim üyesi getirtilmiş, bunlarda çapa Muallim
Mektebindeki özel kurslarda görev alarak kız öğrencileri
yetiştirmişlerdi.
Atatürk bu konunun üzerinde büyük bir titizlikle
durduğundan bu da kâfi görülmemiş ve öğretmen adayları arasında, bu
dokuz aylık kursta başarı gösterenler ihtisasta bulunmak üzere Avrupaya
gönderilmişlerdi. Atatürk bu kurslara subayların da katılmalarını
özellikle arzulamıştı. Bu nedenle kursa katılıp başarı sağlayan
subaylar da askeri okullarda modern beden eğitiminin ilk tatbikatçıları
olabilmeleri için Avrupaya ihtisas eğitimine yollanmışlardı.
8
Ocak 1925 tarihli "Vatan" gazetesinin birinci sayfasında yayınlanan bir
haber fotoğraf bu konuda pek ilginç ve değerli bir kanıttır. "Avrupaya
Tahsile Gidecek Gençlerimiz" başlığı altında yayınlanan bu haberde
şöyle denilmektedir:
"Maarif Vekaleti tarafından muallimlik tahsil
edilmek üzere birkaç gencin Avrupaya izamı (gönderilmesi) takarrür
ettiğini (kararlaştırıldığını) yazmıştık. Yapılan müsabaka imtihanında
muvaffak olan gençlere dün harcırahları tesviye edilmiştir (yollukları
verilmiştir). Bunlar üç güne kadar Avrupanın muhtelif şehirlerine
gideceklerdir. Bu gençlerden Vicdan Aşır ve Sual Hayri Beyler Terbiye-i
Bedeniyle (Beden Eğitimi) tahsili için Belçikanın Gand şehrine; Ulvi
cemal ve Cezmi Rıfkı Beyler Musiki tahsili için Parise, Sadi Bey Ulum-u
Tabiiye (Tabii bilimler) tahsili için Berline, Muhiddin Sebati ve Refik
Beyler de Resim tahsili için Parise gideceklerdir.".
Bu gençlerden Sadi Irmak ve Suat Hayri Ürgüplü daha sonra tarafsız Başbakan