Atatürk'ün Yazılı Eserleri

Mustafa
Kemal Atatürk, yaşamının her döneminde kitapla bütünleşmiştir. Bu okuma
sevgisinin kendisine sağladığı bilgi birikimini zaman zaman yazmaya
dönüştüren Atatürk, yaşamının farklı dönemlerinde farklı konularda
kitaplar yazmıştır. Yazdıkları gerek güncelliği, gerekse yol
göstericiliği açısından bu gün dahi tartışmasız greçekleri
içermektedir.

O'nun günümüzde hala geçerliliğini koruması
ileri görüşlülüğünün ve akılcılığının göstergelerinden biridir. Mustafa
Kemal, özellikle II. Meşrutiyet'in (23 Temmuz 1908) ilanından sonra tüm
dikkat ve çalışmasını askerlik üzerine yoğunlaştırılmıştır. O,mesleki
bilgileri artıracak yayınların yapılmasını gerkli görüyordu. Bu amaçla
mesleğinin ilk yıllarından itibaren askerlikle ilgili birikimlerini
aşağıda isimleri belirtilen kitaplarda toparlanmıştır :

a) Takımın Muharebe Talimi
b) Cumalı Ordugahı
c) Tabiye Tatbikat ve Seyahati
d) Bölüğün Muharebe Talimi
e) Zabit ve Kumandan ile Hasbihal (Subay ve Komutan ile Konuşmalar)
f) Tabiye Meselesinin Halli ve Emirlerin Sureti Tahririne Dair Nesayih


"NUTUK"
Yurdumuzun
parçalanıp, işgal edildiği günlerden başlayarak, Türk tarihinde bir
dönüm noktası olan İstiklal Savaşı'nı, Türkiye Cumhuriyeti'nin
kuruluşunu ve inkılapların yapılışını anlatan Nutuk, siyasi ve milli
tarihimizin birinci elden, değerli bir kaynak eseridir.

Atatürk'ün
kendi kaleminden çıkan bu eser, yine Atatürk tarafından, Cumhuriyet
Halk Partisi'nin 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında Ankara'da toplanan
İkinci Kurultayı'nda 36,5 saat süren ve altı günde okunan tarihi bir
hitabeye dayandığı için Nutuk adını almıştır.

Nutuk, yalnız
geçmiş devrin bir hikayesi olarak dünümüzü anlatmakla kalmayıp, yakın
tarihimizden alınan ibret dolu tecrübelerle, milli varlığımızın
bugününe de yarınına da ışık tutabilen bir değer taşımaktadır. Nutuk,
milleti ülkenin geleceğini belirleyecek olan milli birlik ilkesi
etrafında bilinçlendirip, kenetlendirerek, milli irade ve milli
hakimiyet kavramlarının harekete dönüştürülmesi yoluyla, Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nin kuruluşundan Cumhuriyetin ilanına kadar uzanan
başarılı bir tarihi akışın hikayesidir.

Nutuk ilk defa 1927
yılında, biri asıl metin, diğeri belgeler olmak üzere Arap harfleriyle
iki cilt olarak yayınlanmıştır. Aynı yıl, tek cilt halinde lüks bir
baskısı da yapılmıştır. Yazı inkılabından sonra, bu ilk metnin okunması
güçleştiğinden, 1934 yılında, Milli Eğitim Bakanlığınca üç cilt olarak
yeniden basılmıştır. Nutuk, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
Atatürk Araştırma Merkezince yeniden basılmıştır.


"BÖLÜĞÜN MUHAREBE EĞİTİMİ"
"Bölük
Muharebe Eğitimi" olarak yayınlanan eser, meskun yerlerde muharebe,
savunma ve taarruz konularını kapsamaktadır. Meskun yerlerin
sınırlayıcı durumlarının muharebeye etkisi, savunma mevziinin seçimi,
savunma mevziinin hazırlanması, ateş sahalarının temizlenmesi, ateş
taksimi, ateş tutmayan ölü bölgelerin kapatılması ve mevziin işgali
gibi savunmanın esasını oluşturan konular işlenmiştir.

Ayrıca
taarruzda birliğin aldığı tertip ve düzen, ilerleme, ateş üstünlüğü,
ihtiyatların kullanılması gibi taarruz harekatında her zaman
karşılaşılacak konular ele alınmıştır. Genç Kurmay Önyüzbaşı Mustafa
Kemal (Atatürk) tarafından, Almanca aslından tercüme edilen ve bağlı
olduğu ordunun eğitimine katkısı olan bu eserden yeni nesillerin de
faydalanabilmeleri için bugünkü Türkçe'ye çevrilmiştir.


"CUMALI ORDUGAHI"
Cumalı
Ordugahı; Makedonya bölgesinde, Köprülü - İştip yolu üzerinde
bulunmaktadır. Bu ordugahta, 3. Süvari Tümen Komutanı Tuğgeneral Suphi
Paşa'nın komutası altında kurulan bir süvari tugayına eğitim ve manevra
yaptırılmıştır. Bu manevraya katılan Mustafa Kemal, "Cumalı Ordugahı"
adlı eserini yazmış; süvari, bölük, alay, tugay eğitim ve manevralarını
anlatmıştır.

Mustafa Kemal bir kurmay subay olarak teorik
bilgilere önem vermekte, ancak askeri tatbikat ve manevralardan sadece
katılanların yararlanmasını yeterli görmemektedir. Bu yüzden, 10 gün
süren bu tatbikat sırasında tututuğu gözlem notlarını, hazırlanan
meseleleri ve komutanların yaptıkları eleştirileri yazmış, bol kroki
ile küçük bir broşür haline dönüştürmüştür.
12 Eylül 1909'da
tamamladığı bu eseri, Selanik'te 1909 yılında matbaa harfleriyle
basılmıştır. Eser; 39 sayfa metin ve 7 adet krokiden oluşmaktadır.


"TAKIMIN MUHAREBE EĞİTİMİ"
Bu
kitap; Berlin Askeri Üniversitesi eski müdürlerinden General
Litzmann'ın "Seferber Mevcudunda Takım, Bölük ve Taburun Muharebe
Talimleri" adlı eserinin ilk bölümünü oluşturmakta olup, Selanik'te
3.Ordu Karargahı'nda görevli, Kurmay Kıdemli Yüzbaşı Mustafa Kemal
tarafından Almanca'dan Osmanlıca diline çevrilmiş ve 1908 yılında
Selanik Asır Matbaasında basılmıştır.

Kitabın özü; seferi tam
mevcutlu bir takımın, değişik hava şartları ve çeşitli arazide, basit
bir mesele içinde muharebe yöntemlerinin uygulaması, avcı hattı
teşkiliyle bir avcı hattının ateş muharebesi üzerinde toplanmaktadır.

Mustafa
Kemal Paşa, subayların arazide yetiştirilmesini amaçlayan tatbikatın,
önemini vurgulayan bu eserini, 1911 yılında 5. Kolordu Harekat Şube
Müdürü iken yazmıştır. Bu eserde, karşılıklı olarak kırmızı ve mavi
muharebe birliklerinin Selanik-Kılkış arasında yaptıkları savunma ve
taarruz uygulamalarının değerlendirilmesi yapılmıştır.


"TAKTİK VE TATBİKAT GEZİSİ"
Bu
eserinde, bir muharebeyi sevk ve idarede belirli kuralların olamadığını
vurgulaması yanında, komutan olan kişinin nitelikleri üzerinde de
durmuştur. Bunlar ise; birliğini barışta ve savaşta eğitmek, yönetmek
ve gözetmekteki üstün başarı, elindeki kuvvetin eksikliğini giderecek
düşünce gücü ve astlarından her konuda üstünlüğü sağlamaktır. Bunun
yanında, kişisel cesaret, başkalarının hareketini önceden seziş ve
harekatını en uygun zamanda yapabilme yeteneği olmalıdır. Ortak amacın
gerçekleştirilebilmesi için birliklerini başarılı bir şekilde
yönetmeli, astları üzerinde etkili olmalı ve otoritesini
kurabilmelidir.

Bu eserde ayrıca bir komutanın başarılı
olabilmesi için bu kuralları sadece okumuş ve öğremiş olmanın yeterli
olamadığı, bunların tatbikatının da önemi belirtilmiştir.


"GEOMETRİ"
Atatürk
bu kitabı ölümünden birbuçuk yıl önce III. Türk Dil Kurultayından hemen
sonra 1936-1937 yılı kış aylarında Dolmabahçe Sarayında kendi eliyle
yazmıştır. Atatürk Arapça ve Farsça terimlerle dolu ders kitaplarının
öğrenciler açısından öğrenimi geciktireceğini düşünmüştü.


"SUBAY VE KOMUTAN İLE KONUŞMALAR"
"Subay
ve Komutan ile Konuşmalar" Atatürkün askerliğe ilişkin eserlerinin en
önemlilerinden birisidir. Bu eser, Atatürk, 1914 yılında Kurmay Yarbay
rütbesiyle Sofya askeri Ataşesi olarak bulunduğu sırada, Nuri conker'in
"Zabit ve Kumandan (Subay ve Komutan)" adlı kitabına karşılık olarak
yazılmıştır.

Genç subayın, içinde bulunduğu ordudaki
aksaklıkları, hataları nasıl sezdiğini; bunlara karşı tepkisiz
kalmayarak üst makamlara hatalar ve çözüm yollarını nasıl sunduğunu;
ülkenin içinde bulunduğu askeri ve siyasal durumdan duyduğu acıları
kitabın birinci bölümünde bulmaktayız.
Atatürk, bir subayın
taşıması gereken özveri, ölümü göze alma, emri altındakileri sevk ve
idare edebilme, taarruz ruhu, insiyatif özellikleri hakkında, Nuri
Conker'in görüşlerine katılmış ve kendi düşüncelerini de çeşitli
örneklerle destekleyerek açıklamıştır.

Bunların yanı sıra,
Türk kadınının, aslında toplumu yaratmada çok etkili olabilecekken,
suskunluğu seçtiğini bütün açıklığıyla ortaya koymaktan kendini
alamamıştır. Türk ulusu hakkında ise "kuşkusuz bizim ulusumuzun
karakteri de bütün karakterler gibi yükselmeye ve istenen şekle girmeye
elverişlidir. Fakat kendi kendisine olmak koşuluyla..."dedikten sonra,
dışardan ulusumuzun karakterine yapılmak istenen etkilerin amacına
ulaşamayacağını vurgulamıştır.

Subaylarda ve erlerdeki
inisiyatif özelliğine eserinde geniş bir bölüm ayıran Atatürk, kendi
dönemindeki ile daha önceki dönemlerde Osmanlı ordusunu kıyaslamıştır.
Özellikle Trablusgarp Savaşı'nda edindiği deneyimler ile kendiliğinden
hareket ve iş görme özelliğinin, olması gereken sınırını göstermiştir.

Atatürk,
eserin son bölümünde, Kuzey Afrika'da birlikte çarpıştığı korkusuz ve
yiğit silah arkadaşlarını anmış ve onları "yüksek askerlik
niteliklerine" sahip insanlar olarak tanımlamıştır. Bu davranışı O'nun
diğer bütün üstünlüklerinin yanı sıra insancıl yönünede tanıklık eder