Atatürk’ün Milli Egemenlik Anlayışı
illî Egemenlik, bir
kişi veya sınıfın egemenliğine dayanmadan, milletin kendi yönetiminde
söz sahibi olması demektir. Bunun, adaletin, eşitliğin ve hürriyetin
dayanağı olduğunu düşünen Atatürk; “Hürriyetin de, müsavatın da,
adaletin de dayanağı milli hâkimiyettir’’ diyerek bu düşüncesini dile
getirmiş; “Hakimiyet kayıtsız ve şartsız Milletindir” diyerek de
egemenlik anlayışını açık bir dille ifade etmiştir.
Atatürk’ün bu
konudaki düşünceleri, askeri ve siyasi hayatındaki çalışmalarını da
etkilemiş, Kurtuluş Savaşı’nın ilk gününden itibaren, kişi ya da zümre
hakimiyetinden, milli hakimiyete geçişi sağlamak için uğraşmıştır.
Mustafa Kemal, giriştiği mücadelenin bu temel unsurunu, Amasya Genelgesi’ndeki şu sözleriyle ortaya koymuştur:
‘’Milletin istiklâlini yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır.”
Atatürk
önderliğinde başlatılan Milli Mücadele döneminde bazı kesimler, ülkenin
kurtulması için büyük devletlerin mandası altına girmekten başka çare
olmadığını savunurlarken; Atatürk, buna şiddetle karşı çıkmış ve milli
iradeyi oluşturma ve bağımsızlığa kavuşma konusunda, inancını
kaybetmemiştir.
Millî Mücadele’ye ‘’millî hakimiyet’’ düşüncesi
ile başlayan Atatürk, diğer devletlerin manda yönetimi altına girmek
yönündeki düşüncesini, Nutuk’ta şöyle açıklamıştır:
‘’Efendiler, ben
bu kararların hiçbirinde isabet göremedim. Çünkü bu kararların
dayandığı deliller ve mantıklar çürük ve esassızdı.
Efendiler, bu
vaziyet karşısında bir tek karar vardı: O da millî hâkimiyete dayanan,
kayıtsız ve şartsız yeni bir Türk Devleti kurmak. İşte, daha
İstanbul’dan çıkmadan önce düşündüğümüz ve Samsun’da Anadolu
topraklarına ayak basar basmaz uygulamaya başladığımız karar bu karar
olmuştur.’’
Milletin, hedeflediği tüm amaçlara ulaşma gücüne sahip
olduğunu vurgulayan Atatürk, “Millet girişimlerinin önüne geçebilecek
hiçbir kuvvet yoktur. Kuvvet birdir ve o Milletindir.” diyerek bu
düşüncesini belirtmiştir. Erzurum Kongresinde, ‘’Millî iradenin başlıca
güç kaynağı’’ olduğunu, “Kuva-yı Milliyeyi âmil ve İdare-i Milliyeyi
hakim kılmak esastır” sözleriyle ilân eden Atatürk’ün bu ilkesi; daha
sonraki tarihî gelişmelerde Türk İnkılâbının temel bir dayanağı
olmuştur.
11 Eylül 1919’da ‘Umumi Kongre’ tarafından ilân edilen,
‘’Sivas Kongresi Beyannamesi’’ adı ile anılan ve kongrede alınan
kararları içeren belgede; Erzurum Kongresi’nde alınan bu kararın aynen
tekrarlanması, Atatürk’ün milli iradenin millete verilmesi konusundaki
kararlılığının göstergesidir. Kronolojik açıdan bakıldığında, bütün bu
çalışmaların Türkiye’de millî egemenliği gerçekleştirmek esasına
dayandığı görülecektir. Kongrelerde alınan kararların yanı sıra, millî
egemenlik konusunda atılmış önemli adımlardan birisi de Misak-ı Millî
kararlarıdır. Misak-ı Millî ile “millî ve bölünmez” bir Türk ülkesinin
sınırları çizilmiş, Erzurum ve Sivas Kongreleri kararlarındaki millî
kurtuluş programı, hukuk ve siyaset anlayışı esaslarına oturtulmuştur.
Atatürk’ün
Türkiye’de milli egemenlik ilkesini tam anlamıyla gerçekleştirmesi ise
TBMM’nin açılması ile olmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin
açılmasıyla,Türkiye’de Millî Egemenlik ilkesi resmen ve de fiilen
gerçekleştirilmiştir.
“Hakimiyet kayıtsız şartsız Milletindir”
ifadesiyle, iradeyi TBMM’ye veren Atatürk, milli hakimiyetin korunması
konusunda Türk Milletine düşen görevi, şu sözleriyle ifade etmiştir:
“Hiç
şüphe yok, Devletimizin ebedi müddet yaşaması için, memleketimizin
kuvvetlenmesi için, milletimizin refah ve mutluluğu için hayatımız,
namusumuz, şerefimiz, geleceğimiz için ve bütün kutsal kavramlarımız ve
nihayet herşeyimiz için, bütün uyanıklığımızla ve bütün kuvvetimizle
millî egemenliğimizi muhafaza ve müdafaa edeceğiz.”
Konu: Atatürkün Milli Egemenlik Anlayışı 
14/1/2010, 20:36
