Ağ protokolleri nelerdir?

Konu: Ağ protokolleri nelerdir? 6/2/2009, 18:30

1. OSi Katmanlari
1.1 Fiziksel Katman: Fiziksel katmanlar elektriksel baglantilar ve
sinyallemeden olusur. Daha sonra gelen katmanlar fiziksel katman
araciligiyla konusur. Dolanmis-cift tel, fiber-optik kablo ve es
eksenli kablo fiziksel katmanin parcalaridirlar. Fiziksel katmandaki en
yaygin standart RS-232C'dir. Bir kablo ve sinyalleme standardidir ve
konnektorlerdeki her ignenin gorevinin ne oldugunu aciklar. Fiziksel
katman ustundeki butun katmanlar icin sinyalleri tasir.
1.2 Veri-Hatti Katmani: Veri-hatti katmani karakterleri bir dizi
halinde birlestirip mesajlar haline getirir ve daha sonra yola koymadan
once kontrol eder. Goderdikten sonra karsi taraftan "duzgun sekilde
geldi" diye bir mesaj gelebilir veya veri dogru gitmediyse yeniden
olusturabilir. PC tabanli iletisim sistemlerinde, arabirim kartlarinin
uzerindeki ozel devreler veri-hatti katmaninin fonksiyonlarini yerine
getirirler.
1.3 Ag Katmani: Genis alan aglar, bir karakterler dizisini bir cografik
noktadan digerine tasimak icin birkac yontem sunar. OSi'nin ucuncu
katmani olan ag katmani, agin durumuna servisin onceligine ve diger
faktorlere gore verinin hangi fiziksel yola iletilecegine karar verir.
1.4 Tasima Katmani: Tasima katmani OSi modelinin dorduncu katmanidir ve
ag katmaninin yaptigi isleri yapar. Farki bu isleri yerel olarak yapar.
Ag yazilimindaki suruculer tasima katmaninin gorevlerini yerine
getirirler. Agda bir ariza oldugu zaman, tasima katmani yazilimi
alternatif guzergahlari arar veya gonderilecek veriyi ag baglantisi
yeniden kurulasiya kadar bekletir, alinan verilerin dogru bicimde ve
sirada olup olmadigini kontrol eder. Bu bicimlendirme ve siralama
yetenekleri, tasima-katmani programlari farkli bilgisayarlar arasinda
baglanti kurduklari zaman onem kazanir.
1.5 Oturum Katmani: Besinci katman olan oturum katmani ekseriya
PC-tabanli sistemlerde cok onemlidir. Agda iki uygulamanin
haberlesmesini saglar. Guvenlik, isim tanima, yonetme ve diger benzeri
fonksiyonlari yerine getirir.
1.6 Sunma Katmani: Ekranda yanip sonen karakterler, ozel veri-giris
bicimleri, grafikler ve diger seyler gordugunuz an sunma
katmanindasiniz demektir. Bu katman ayni zamanda, sifreleme ve ozel
dosya bicimlendirme islemlerini de yapar. Ekranlari ve dosyalari
programcilarin istedigi sekilde bicimlendirebilir.
1.7 Uygulama Katmani: En ust katman olan uygulama katmani kullaniciya
hizmet verir. Ag isletim sistemi ve uygulama programlarinin bulundugu
katmandir. Dosya paylasimindan yazilacak is birikimine, elektronik
postadan veritabani yonetimine kadar olan her sey burada bulunur.

Ag protokolleri verilerin nasil paketlenecegini, kullanilacagini ve
agdan iletilecegini belirten anlasmadir. Saticilar ve endustriyel
komiteler bu anlasmalari gelistirirler ve firmalar bunlara uyan
yazilimlar yazmaya calisirlar. Aglar heterojen oldukca, degisik
sistemlerin kontrolu ve yonetimi daha zor olur. Denenmis ve dogrulanmis
standartlarin olmasina ragmen, boyle karma aglari yonetmek hala
karmasik bir istir.
Aglar verileri guvenilir sekilde kullanmak icin protokollere ihtiyac
duyarlar. Ag protokolleri kullanicilara gorunmese de, protokol mimarisi
bir LAN veya WAN planlanirken ve kurarken secmemiz gereken en onemli
parcalardan biridir.

1. SPX/iPX Protokolu
SPX/iPX diger ag iletisim protokolleri gibi tek bir protokol degildir,
fakat bilgisayarlari birbirine baglayan bir standart prosedurler
takimidir. Pratikte, her protokol seti mesaji, veya paketi, adresleme,
alindi veya yonlendirme bilgisi gibi belirli bir yapida bicimlendirir.
Paketler genelde uc dort katman derinlikte yuvarlanirlar, boylece her
birinin belirli bir fonksiyonu olan paketler ic ice bulunabilir.
Protokolun iPX bolumu NetWare dugumleri arasinda paketlerin
adreslenmesinden sorumludur, fakat onlar icin herhangi bir sayma ya da
hesaplama yapmaz. Kullanildiginda, SPX iPX paketlerini kapsuller ve
varis noktasindaki verileri kabul eder. Ag dosya transferi veya
elektronik posta gibi garantili teslimat isteyen bazi uygulamalar veri
bloklarini SPX araciligiyla adresleyebilirler. Kendi iletisimlerini
takip edebilen uygulamalar basta olmak uzere bir cok uygulama iPX'i
kullanir cunku daha verimlidir ve aga daha az asiri yuk iletir.
Novell'in iPX'i genelde DOS veya Windows uygulamalari tarafindan
istenen nispeten kucuk veri paketleri icin (512 byte'a kadar) hizli ve
verimlidir. Fakat kucuk veri paketleri daha yavas ve pahali ag-ici
hatlara sahip genis alan aglarda arzu edilmez cunku asiri yuk ekler.
Yerel aglarda iPX TCP/iP'den daha verimlidir. SPX/iPX kisiler
tarafindan tayin edilen bagimsiz ag adreslerine bel baglamaz ve
yuklenmesi ve kullanmasi TCP/iP'den daha kolaydir. (Frank J., Network
Sistemleri ve Bilgisayar baglanti kilavuzu,s. 55, 56, 57, 58, 172, 173,
174)

2. TCP/iP Protokolu
TCP/iP, birbirinden farkli yapida aglarin iletisimini saglayan, ayni
zamanda internet'te kullanilan en yaygin protokoldur. TCP/iP ismini
icinde yer alan en onemli iki alt protokolden alir. TCP (Transmission
Control Protocol ) ve iP (internet Protocol). (internet)
TCP/iP protokolu A.B.D.'de Department Defense (DoD) tarafindan binlerce
farkli bilgisayari birbirine baglamak icin gelistirilmis acik bir
standarttir. SPX/iPX gibi TCP/iP de bir tek protokol degildir, fakat
iletisim hizmetlerini kontrol etmek uzere tasarlanmis bir protokoller
takimidir. SPX/iPX'in aksine TCP/iP gercek anlamda heterojen aglarda
degisik tipte bilgisayarlar arasinda iletisimi saglamak icin
tasarlanmistir.
TCP (Transmission Control Protocol ), gonderilen bilgilerin yerine
ulasmasindan sorumludur. iP (internet Protocol), iP paketlerinin
(datagram) olusturulmasi ve adres bilgilerinin yerlestirilmesi ile
ilgilenir, hata kontrolu ve duzeltilmesi gibi islemleri TCP'ye
birakmistir. Bunun yaninda datagramlarin yonlendirilmesinden
sorumludur. (internet)
TCP/iP'nin iP bolumu ag dugumleri arasinda adreslemeyi ele alir. iPX ve
iP'nin her ikisi de verinin gonderilme alinma mekanizmalarini saglar.
iPX gibi iP'de verinin teslimatini garanti etmez. iP'nin basit ama cok
onemli bir faydasi ag-ici bir hatta buyuk veri bloklarini verimli bir
sekilde tasiyabilmesidir. Bir iP paketi 65.535 byte'a kadar cikabilir
ve bu da bir iPX paketinin yuz katindan fazladir.
Bir iP paketinde (Datagram) gonderilecek bilginin yani sira, o paketin
uzunlugu ve gidecegi noktanin 32bit'ten olusan iP adresi yer alir. iP
adresleri 8 bitlik 4 kisima ayrilir ve bu 8 bit 0-255 arasi bir sayi
ile gosterilir. ornek iP adresi olarak 192.168.10.1 verilebilir. Bu iP
adresleme sistemi iP v4 olarak adlandirilir. iP adresleri Class A,
Class B ve Class C olarak adlandirilan uc sinifa ayrilmistir. Class A
sinifi adresler, 0.0.0.0 ile 127.255.255.255 arasinda degisir. Bu
adresler 65534'den fazla kullanicili aglar icin kullanilir. Class B
sinifi adresler, 128.000 ile 191.255.255.255 arasinda degisir ve 255
ile 65534 kullanici arasinda degisen aglar icin kullanilirlar. Class C
sinifi adresler 255'ten az sayida kullanicili aglar icin ayrilmistir ve
192.0.0.0 ile 223.255.255.255 arasinda degisir.

Konu: Geri: Ağ protokolleri nelerdir? 6/2/2009, 18:30

Her iP adresinin bir de Netmask Adresi bulunur. Genelde Class C
sinifi icin kullanilan Netmask Adresi 255.255.255.0 dir. 10-15
kullanicili aglar icin bir Class C sinifi adres vermek diger adreslerin
bosa gitmesi anlamina gelmektedir. Netmask Adresleri degistirilerek
Class C sinifi adresler bolunmekte ve zaten kisitli olan iP adresleme
sistemi daha verimli olarak kullanilabilmektedir. Bu isleme Subnetting
adi verilir. iP ve adreslerin tukenmesi durumunda iP v6 adi verilen
yeni bir adresleme sistemi gundemdedir. (internet)
TCP/iP protokolu iP paketlerini kapsuller ve iletisim hizmetlerine
baglanmayi saglarlar. TCP ayni zamanda iP de olmayan teslim etme
garantisini de saglar. FTP, Telnet ve SMTP gibi diger TCP/iP hizmet ve
yardimci programlarinin hepsi veri tasimak icin isteklerini TCP'ye
bildirir. Netware LAN'larda cok az kullanilan SPX'in aksine, TCP TCP/iP
ortaminda cogu uygulamalar tarafindan kullanilir cunku onlarin
yaraticilari daha az guvenilir baglantilarda calismayi beklemislerdir.
TCP/iP'nin en onemli noktalarindan biri de yonlendirme islemidir.
Router'lar bunyelerinde bulunan adres tablolarindaki adresler ile
kendilerine gelen iP paketindeki adres arasinda karsilastirma yapar. Bu
adres yerel bir kullaniciya ait ise yonlendirme yapilmaz, farkli bir
aga ait ise o aga yonlendirilir. Eger adres tablosunda yer almiyorsa
Default Gateway adi verilen adrese yonlendirilir. ornek olarak;
internet'te, bir adres internet Router'inin adres tablosunda yoksa
default gateway olarak tanimlanan daha buyuk adres tablosuna sahip bir
Router'a yonlendirilir. Bu zincir tum internet'e bagli adreslerin
tutuldugu omurga Router'lara kadar gidebilmektedir.(internet)
TCP pencereleme adli bir teknikle verimliligi artirir. Bununla butun
paketlerin alindi-bildirimini pencerede izlerken belirli sayida paket
iletebilir. Penceredeki paketlerin sayisi iletisimin basari derecesine
gore degisir. Netware ayni genel prensibi kullanan paket patlama adli
benzer bir ozellik icerir; bununla beraber paket patlama yuksek
seviyeli Netware Core Portokolunun bir parcasidir, SPX veya iPX'in
degil.
TCP/iP'nin SPX/iPX'e gore en belirgin avantaji milyonlarca farkli
bilgisayari bir kuresel ag uzerinden birlestirebilme yetenegidir.
Yaklasik uc milyon bilgisayarin birbirine bagli oldugu internet
TCP/iP'nin gucunu gosteren en iyi ornektir. Agdaki bilgisayarlarin ve
hizmetlerin takibini yayin teknigi ile yapan SPX/iPX'ten farkli olarak
, TCP/iP bir dizi esi olmayan 32-bit adres kullanir. Bir TCP/iP aginda
her dugumun tek bir adresi olmalidir ve organizasyonda bir kisi tayin
edilen bu adresleri takip etmelidir.
Pratikte, SPX/iPX yuksek hizda, guvenilir iletisim cihazlari ile
baglanmis PC-tabanli LAN'lar veya WAN'lar icin kendini kanitlamis bir
standarttir. TCP/iP daha dusuk islem gucu ve guvenirligi olan
genisletilmis aglar uzerinden farkli bilgisayar sistemlerinin
baglanilmasinda tercih edilir. TCP/iP'nin en cazip tarafi sistemleri
birbirine baglama yetenegidir.
TCP/iP protokolunde tum bilgisayarlar 32 bitlik "ozgun" bir iP
numarasina sahip olacak sekide adreslenirler (buradan cikarilabilecek
teorik bir sonuc ise internete ayni anda bagli olabilecek bilgisayar
sayisinin en fazla 232 = 4,294,967,296 olabilecegidir) Bunu bir ornekle
ele alirsak, internet uzerinde 3,559,735,316 sayisi ile adreslenmis bir
bilgisayar dusunelim. Bu sayinin heksadesimal karsiliginin D42D4014
oldugunu kolaylikla hesaplayabiliriz. Bu sekilde bir gosterimin hemen
hic kimseye birsey ifade etmeyecegi sanirim oldukca acik bir sekilde
gorulmektedir. Bu yuzden su sekilde bir yol izlenir, bu 32 bitlik adres
8 bitlik adresler halinde 4'e ayrilip (D4 2D 40 14 seklinde), daha
alisildik bir sayi sistemiyle calisabilmek icin desimale cevrilirler
(0xD4 = 212, 0x2D = 45, 0x40 = 64 ve 0x14=20). Bu gosterim son olarak
aralara konan bir nokta ile birlestirilir ve sonuc olarak iP numarasi
olarak tanimlanan notasyona ulasilir, yani internet uzerinde
3,559,735,316 sayisi ile adreslenmis bilgisayar 212.45.64.20 iP nolu
bilgisayardir. Benzer bir yaklasimi tersten izleyecek olursak A.B.C.D
iP nosuna sahip oldugu bilinen bir bigisayarin gercek adresi, A * 224 +
B * 216 + C * 28 + D sekline hesaplanir.
ornegimizden yola cikarsak 212.45.64.20 icin gercek adres 212 * 224 + 45 * 216 + 64 * 28 + 20 = 3,559,735,316 'dir.
iP numarasinin bu sekildeki gosterilimi aslinda internet trafiginin
yonunun nasil bulundugu konusunda hicbirsey ifade etmez elbette, bir
yigin halinde bulunan 4 milyarin uzerindeki adresin bir kisim gruplara
ayrilmasi zorunludur. Trafigin yonunun belirlenmesi ancak paketlerin
belli iP gruplarindan gelmesi ve belli gruplara yonelmesi ile mumkun
olabilecektir. Bu durumda her iP paketi, kendi numarasinin bagli oldugu
gruplar icin tanimlanmis kurallara gore hareket eder. Yapilan gruplama
islemine ise subnetting adi verilir. Bu islem sirasinda iP adresi ait
oldugu grubu ve bu grubun uyeleri arasinda kacinci sirada oldugunu
belirtmek uzere iki kisma ayrilir. ilk kisma network numarasi, ikinci
kisma ise uc
Adresin adi verilir ve islem su sekilde gerceklesir.
Tum internet iP blogunu 255 kisma ayirmayi istedigimizi dusunelim, bu
gruplama sonucunda ortaya cikacak iP numaralarinin 1.x.y.z, 2.x.y.z,
……,255.x.y.z seklinde olacagi kolay bir akil yurutme ile
gorulebilmektedir. Bu tanimlamada elde edilen iP numaralarinin
olusturdugu bloklarin her birine subnet veya network adi verilmektedir
ve 1.0.0.0 networku, 2.0.0.0 network'u vs seklinde telaffuz
edilmektedir. Bu durumda ornegin 2 ile baslayan butun iP numaralarinin
(2.x.y.z) 2.0.0.0 networku'nun parcasi oldugu kolayca anlasilabilir.
Dikkati cekmesi gereken bir nokta elde edilen bloklarin hala devasa
boyularda olduklaridir (224 = 16,777,216) ve bu bloklar kendi iclerinde
daha fazla bolunmeye tabi tutulabilirler, ornegin 1.0.0.0 networku'nu
1.0.0.0, 1.1.0.0, ….. 1.254.0.0, 1.255.0.0 seklinde 255 ayri networke
ayirmak da mumkundur, ayni sekilde 1.1.0.0 networku'nu de 1.1.1.0,
1.1.2.0,…..1.1.255.0 vs seklinde daha da kucultmek mumkundur, bu isleme
her blokta 2 hatta 1 iP kalincaya kadar devam edilebilir. Burada onemli
nokta bu blok buyuklerinin ihtiyaca gore belirlenmesi geregi ve her
blogun bir ust blogun alt kumesi olmasidir. Daha detayli aciklarsak,
1.0.0.0 networkunden bahsediyor iseniz otomatik olarak 1.1.0.0
networkunden ve 1.10.5.0
networkunden de bahsediyorunuz demektir.
iP numarasini network numarasi ve uc adresi olarak ikiye boldugumuzu
yukarida soylemistik, bunlari orneklerle aciklaylim, test amaciyla
sectigimiz 212.45.64.20 iP numarasindan yola cikarsak, bu iP'nin hem
212.0.0.0 hem 212.45.0.0 hem de 212.45.64.0 networklerinde yer alan bir
iP oldugu soylenebilir. Burada kritik nokta network numarasi olarak
hangisinin alinacagi (212, 212.45, 212.45.64) daha da onemlisi buna
nasil karar verilecegidir. Acikca gorulen odur ki bunu bilmek yalnizca
iP numarasi ile mumkun olmamaktadir. Bu nedenle iP numarasinin hangi
bitlerinin network numarasinini temsil ettigini, hangilerinin ise uc
adresini olusturdugunu tanimlayacak baska bir bilgiye ihtiyac
duyulmaktadir. Buna "subnet mask" adi verilmektedir. cogu zaman
kullanicilarin kafasini karistirmakla beraber aslinda anlami ve
kullanimi son derece aciktir.
Subnet mask'i network numarasinin bulundugu bit pozisyonlarinda 1,
kalan pozisyonlarda 0 bulunduran bir sayi olarak tarif edebiliriz.
ornegin 212.45.64.20 iP'sini alt bolumlemeye gitmeden 212.0.0.0
blogunun bir parcasi olarak gormek istiyorsak, network adresini
yalnizca ilk 8 bitin olusturdugunu soyluyoruz demektir. Bu durumda
subnet maskimiz 8 tane 1 ve 24 tane 0 'dan olusacaktir (toplam 32'yi
verecek sekilde).
Subnet mask (binary) : 11111111 00000000 000000000 0000000
Subnet mask (desimal) : 255 0 0 0
Subnet mask : 255.0.0.0
Ya da 212.45.0.0 blogunun bir parcasi olmasini istiyorsak, bu kez
network adresini ilk 16 biti ile tanimlamamiz gerekecektir, bu durumda
subnet mask 16 tane 1 ve 16 tane 0'dan olusacaktir.
Subnet mask (binary) : 11111111 11111111 000000000 0000000
Subnet mask (desimal) : 255 255 0 ; 0
Subnet mask : 255.255.0.0
Son olarak, 212.45.64.0 blogu icin ayni hesaplamayi yaparsak, network
adresi ilk 24 bitte bulunacaktir. Subnet mask ise 24 tane 1 ve 8 tane
0'dan olusacaktir.
Subnet mask (binary) : 11111111 11111111 11111111 0000000
Subnet mask (desimal) : 255 255 255 0
Subnet mask : 255.255.255.0
Burada subnet mask'i belitrmek icin kullanilan farkli bir yontemden
bahsetmek gerekir, bu da "/" ayraci ile iP numarasina ya da network
numarasina eklenen bir sayidir (212.45.64.20/25 veya 212.45.64.0/19
gibi). Burada verilen sayi subnet maskta ilk kac bitin 1 oldugunu
gosterir. ornegin /8, 8 tane 1, 24 tane 0 anlatir, bu da 255.0.0.0
netmaskinin esdegeridir, yine benzer sekilde /16, 16 tane 1, 16 tane
sifiri tanimladigi icin 255.255.0.0'in, /24 de 255.255.255.0'in esdeger
gosterimleridir. (internet)

2.1 TCP/iP Katmanlari
TCP/iP katmanlardan olusan bir protokoller kumesidir. Her katman
degisik gorevlere sahip olup altindaki ve ustundeki katmanlar ile
gerekli bilgi alisverisini saglamakla yukumludur. Asagidaki sekilde bu
katmanlar bir blok sema halinde gosterilmektedir.

Konu: Geri: Ağ protokolleri nelerdir? 6/2/2009, 18:30

TCP/iP katmanlarinin tam olarak ne oldugu, nasil calistigi konusunda
bir fikir sahibi olabilmek icin bir ornek uzerinde inceleyelim:
TCP/iP nin kullanildigi en onemli servislerden birisi elektronik
postadir (e-posta). E- posta servisi icin bir uygulama protokolu
belirlenmistir (SMTP). Bu protokol e- posta'nin bir bilgisayardan bir
baska bilgisayara nasil iletilecegini belirler. Yani e- postayi
gonderen ve alan kisinin adreslerinin belirlenmesi, mektup iceriginin
hazirlanmasi vs. gibi. Ancak e-posta servisi bu mektubun bilgisayarlar
arasinda nasil iletilecegi ile ilgilenmez, iki bilgisayar arasinda bir
iletisimin oldugunu varsayarak mektubun yollanmasi gorevini TCP ve iP
katmanlarina birakir. TCP katmani komutlarin karsi tarafa
ulastirilmasindan sorumludur. Karsi tarafa ne yollandigi ve hatali
yollanan mesajlarin tekrar yollanmasinin kayitlarini tutarak gerekli
kontrolleri yapar. Eger gonderilecek mesaj bir kerede gonderilemeyecek
kadar buyuk ise (ornegin uzunca bir e-posta gonderiliyorsa) TCP onu
uygun boydaki segment'lere (TCP katmanlarinin iletisim icin
kullandiklari birim bilgi miktari) boler ve bu segment'lerin karsi
tarafa dogru sirada, hatasiz olarak ulasmalarini saglar. internet
uzerindeki tek servis e-posta olmadigi icin ve segment'lerin karsi
tarafa hatasiz ulastirilmasini saglayan iletisim yontemine tum diger
servisler de ihtiyac duydugu icin TCP ayri bir katman olarak calismakta
ve tum diger servisler onun uzerinde yer almaktadir. Boylece yeni bir
takim uygulamalar da daha kolay gelistirilebilmektedir. ust seviye
uygulama protokollerinin TCP katmanini cagirmalari gibi benzer sekilde
TCP de iP katmanini cagirmaktadir. Ayrica bazi servisler TCP katmanina
ihtiyac duymamakta ve bunlar direk olarak iP katmani ile
gorusmektedirler. Boyle belirli gorevler icin belirli hazir yordamlar
olusturulmasi ve protokol seviyeleri insa edilmesi stratejisine
'katmanlasma' adi verilir. Yukarida verilen ornekteki e- posta servisi
(SMTP), TCP ve iP ayri katmanlardir ve her katman altindaki diger
katman ile konusmakta diger bir deyisle onu cagirmakta ya da onun
sundugu servisleri kullanmaktadir. En genel haliyle TCP/iP uygulamalari
4 ayri katman kullanir. Bunlar:
- Bir uygulama protokolu, mesela e-posta
- ust seviye uygulama protokollerinin gereksinim duydugu TCP gibi bir protokol katmani
- iP katmani. Gonderilen bilginin istenilen adrese yollanmasini saglar.
- Belirli bir fiziksel ortami saglayan protokol katmani. ornegin Ethernet, seri hat, X.25 vs.

2.1.1 TCP katmani
TCP'nin ("transmission control protocol-iletisim kontrol protokolu")
temel islevi, ust katmandan (uygulama katmani) gelen bilginin
segmentler haline donusturulmesi, iletisim ortaminda kaybolan bilginin
tekrar yollanmasi ve ayri siralar halinde gelebilen bilginin dogru
sirada siralanmasidir. iP ("internet protocol") ise tek, tek
datagramlarin yonlendirilmesinden sorumludur. Bu acidan bakildiginda
TCP katmaninin hemen, hemen tum isi ustlendigi gorulmekle beraber
(kucuk aglar icin bu dogrudur) buyuk ve karmasik aglarda iP katmani en
onemli gorevi ustlenmektedir. Bu gibi durumlarda degisik fiziksel
katmanlardan gecmek, dogru yolu bulmak cok karmasik bir is halini
almaktadir.
Birden fazla kisinin ayni sisteme ulasmak istemesi durumunda neler
olacak? Dogal olarak bir segment'i dogru varis noktasina ulastirmak tek
basina yeterli degildir. TCP bu segment'in kime ait oldugunu da bilmek
zorundadir. "Demultiplexing" bu soruna care bulan yontemdir. TCP/iP 'de
degisik seviyelerde "demultiplexing" yapilir. Bu islem icin gerekli
bilgi bir seri "baslik" (header) icinde bulunmaktadir. Baslik,
datagram'a eklenen basit bir kac octet'den olusan bir bilgiden
ibarettir. Yollanmak istenen mesaji bir mektuba benzetecek olursak
baslik o mektubun zarfi ve zarf uzerindeki adres bilgisidir. Her katman
kendi zarfini ve adres bilgisini yazip bir alt katmana iletmekte ve o
alt katmanda onu daha buyuk bir zarfin icine koyup uzerine adres yazip
diger katmana iletmektedir. Benzer islem varis noktasinda bu sefer ters
sirada takip edilmektedir.
Bir ornek vererek aciklamaya calisirsak: Asagidaki noktalar ile
gosterilen satir bir noktadan diger bir noktaya gidecek olan bir
dosyayi temsil etsin,
ooooooooooooooo
TCP katmani bu dosyayi tasinabilecek buyuklukteki parcalara ayirir:
ooo ooo ooo ooo ooo
Her segment'in basina TCP bir baslik koyar. Bu baslik bilgisinin en
onemlileri 'port numarasi' ve 'sira numarasi' dir. Port numarasi,
ornegin birden fazla kisinin ayni anda dosya yollamasi veya karsidaki
bilgisayara baglanmasi durumunda TCP'nin herkese verdigi farkli bir
numaradir. uc kisi ayni anda dosya transferine baslamissa TCP, 1000,
1001 ve 1002 "kaynak" port numaralarini bu uc kisiye verir boylece
herkesin paketi birbirinden ayrilmis olur. Ayni zamanda varis
noktasindaki TCP de ayrica bir "varis" port numarasi verir. Kaynak
noktasindaki TCP nin varis port numarasini bilmesi gereklidir ve bunu
iletisim kuruldugu anda TCP karsi taraftan ogrenir. Bu bilgiler
basliktaki "kaynak" ve "varis" port numaralari olarak belirlenmis olur.
Ayrica her segment bir "sira" numarasina sahiptir. Bu numara ile karsi
taraf dogru sayidaki segmenti eksiksiz alip almadigini anlayabilir.
Aslinda TCP segmentleri degil octet leri numaralar. Diyelim ki her
datagram icinde 500 octet bilgi varsa ilk datagram numarasi 0, ikinci
datagram numarasi 500, ucuncusu 1000 seklinde verilir. Baslik icinde
bulunan ucuncu onemli bilgi ise "kontrol toplami" (Checksum) sayisidir.
Bu sayi segment icindeki tum octet ler toplanarak hesaplanir ve sonuc
basligin icine konur. Karsi noktadaki TCP kontrol toplami hesabini
tekrar yapar. Eger bilgi yolda bozulmamissa kaynak noktasindaki
hesaplanan sayi ile varis noktasindaki hesaplanan sayi ayni cikar. Aksi
takdirde segment yolda bozulmustur bu durumda bu datagram kaynak
noktasindan tekrar istenir.

2.1.2 iP katmani
TCP katmanina gelen bilgi segmentlere ayrildiktan sonra iP katmanina
yollanir. iP katmani, kendisine gelen TCP segmenti icinde ne oldugu ile
ilgilenmez. Sadece kendisine verilen bu bilgiyi ilgili iP adresine
yollamak amacindadir. iP katmaninin gorevi bu segment icin ulasilmak
istenen noktaya gidecek bir "yol" (route) bulmaktir. Arada gecilecek
sistemler ve gecis yollarinin bu paketi dogru yere gecirmesi icin kendi
baslik bilgisini TCP katmanindan gelen segment'e ekler. TCP katmanindan
gelen segmentlere iP basliginin eklenmesi ile olusturulan iP paket
birimlerine datagram adi verilir. iP basligi eklenmis bir datagram
asagidaki cizimde gosterilmekted

iP Datagram

iP basligini "i" ile gosterecek olursak iP katmanindan cikan ve TCP verisi tasiyan bir datagram su hale gelir:
iT...iT...iT...iT...iT...
Basliktaki "Yasam suresi" (Time to Live) alani iP paketinin yolculugu
esnasinda gecilen her sistemde bir azaltilir ve sifir oldugunda bu
paket yok edilir. Bu sayede olusmasi muhtemel sonsuz donguler ortadan
kaldirilmis olur. iP katmaninda artik baska baslik eklenmez ve
iletilecek bilgi fiziksel iletisim ortami uzerinden yollanmak uzere alt
katmana (bu Ethernet, X.25, telefon hatti vs. olabilir) yollanir.

2.1.3 Fiziksel katman
Ethernet kendine has bir adresleme kullanir. Ethernet tasarlanirken
dunya uzerinde herhangi bir yerde kullanilan bir Ethernet kartinin tum
diger kartlardan ayrilmasini saglayan bir mantik izlenmistir. Ayrica,
kullanicinin Ethernet adresinin ne oldugunu dusunmemesi icin her
Ethernet karti fabrika cikisinda kendisine has bir adresle piyasaya
verilmektedir. Her Ethernet kartinin kendine has numarasi olmasini
saglayan tasarim 48 bitlik fiziksel adres yapisidir. Ethernet kart
ureticisi firmalar merkezi bir otoriteden uretecekleri kartlar icin
belirli buyuklukte numara bloklari alir ve uretimlerinde bu numaralari
kullanirlar. Boylece baska bir ureticinin karti ile bir cakisma meydana
gelmez. Ethernet teknoloji olarak yayin teknolojisini (broadcast
medium) kullanir. Yani bir istasyondan Ethernet ortamina yollanan bir
paketi o Ethernet agindaki tum istasyonlar gorur. Ancak dogru varis
noktasinin kim oldugunu, o ag'a bagli makinalar Ethernet basligindan
anlarlar. Her Ethernet paketi 14 octet'lik bir basliga sahiptir. Bu
baslikta kaynak ve varis Ethernet adresi ve bir tip kodu vardir.
Dolayisiyla ag uzerindeki her makina bir paketin kendine ait olup
olmadigini bu basliktaki varis noktasi bilgisine bakarak anlar (Bu
Ethernet teknolojisindeki en onemli guvenlik bosluklarindan birisidir).
Bu noktada Ethernet adresleri ile internet adresleri arasinda bir
baglanti olmadigini belirtmekte yarar var. Her makina hangi Ethernet
adresinin hangi internet adresine karsilik geldigini tutan bir tablo
tutmak durumundadir (Bu tablonun nasil yaratildigi ilerde
aciklanacaktir). Tip kodu alani ayni ag uzerinde farkli protokollerin
kullanilmasini saglar. Dolayisiyla ayni anda TCP/iP, DECnet, iPX/SPX
gibi protokoller ayni ag uzerinde calisabilir.
Her protokol basliktaki tip alanina kendine has numarasini koyar.
Kontrol toplami (Checksum) alanindaki deger ile komple paket kontrol
edilir. Alici ve vericinin hesapladigi degerler birbirine uymuyorsa
paket yok edilir. Ancak burada kontrol toplami basligin icine degil de
paketin sonuna konulur. Ethernet katmaninda islenip gonderilen mesaj ya
da bilginin (Bu bilgi paketlerine frame adi verilir) son hali asagidaki
duruma gelir:

Ethernet Paketi
Ethernet basligini "E" ile ve Kontrol toplamini "C" ile gosterirsek yolladigimiz dosya su sekli alir:
EiT...C EiT...C EiT...C EiT...C EiT...C
Bu paketler (frame) varis noktasinda alindiginda butun basliklar uygun
katmanlarca atilir. Ethernet arayuzu Ethernet baslik ve kontrol
toplamini atar. Tip koduna bakarak protokol tipini belirler ve Ethernet
cihaz surucusu (device driver) bu datagram'i iP katmanina gecirir. iP
katmani kendisi ile ilgili katmani atar ve protokol alanina bakar,
protokol alaninda TCP oldugu icin segmenti TCP katmanina gecirir. TCP
sira numarasina bakar, bu bilgiyi ve diger bilgileri iletilen dosyayi
orijinal durumuna getirmek icin kullanir. Sonucta bir bilgisayar diger
bir bilgisayar ile iletisimi tamamlar. (internet)

ozet Olarak bu protokol UNiX isletim sisteminin on tanimli
protokoludur. iki protokolden olusur. TCP(Transmission Control
Protocol) ve iP(internet Protocol). Bunlardan TCP tasinacak paketin
nasil tasinacagindan, buyuklugunden ve guvenliginden sorumludur. iP ise
paketin nereye ve hangi yollardan tasinacagindan sorumludur. Bu
protokollerin ozelliklerini soyle siralayabiliriz:
1.Dunyada en cok kabul goren ve genellikle internet uygulamalarinda kullanilan bir protokoldur.
2.Sunucu/istemci mantigina en yakin protokoldur.
3.Paketlerin kucuk olmasi nedeniyle yerel agda pek tercih edilmeyen bir protokoldur.
4.Yonlendirilebilir bir protokoldur.
5.Yapilandirilmasi oldukca zordur.
6.Paketlerin tasinmasinda meydana gelebilecek bozukluklari anlayip,
bozulan kismi sunucudan tekrar isteyebilmesi, guvenli bir protokol
olmasini saglar.
7.Diger protokolleri tasiyabilmesi, cok amacli bir protokol olma ozelligi katar.(Teknik Egitim Ders notlari)

Konu: Geri: Ağ protokolleri nelerdir? 6/2/2009, 18:30

3. Ethernet encapsulation: ARP
internet adresi ile iletisime gecmek icin hangi Ethernet adresine
ulasmamiz gerektigini belirlemek amaciyla kullanilan protokol ARP'dir
("Address Resolution Protocol"). ARP aslinda bir iP protokolu degildir
ve dolayisiyla ARP datagramlari iP basligina sahip degildir. Varsayalim
ki bilgisayariniz 128.6.4.194 iP adresine sahip ve siz de 128.6.4.7 ile
iletisime gecmek istiyorsunuz. Sizin sisteminizin ilk kontrol edecegi
nokta 128.6.4.7 ile ayni ag uzerinde olup olmadiginizdir. Ayni ag
uzerinde yer aliyorsaniz, bu Ethernet uzerinden direk olarak
haberlesebileceksiniz anlamina gelir. Ardindan 128.6.4.7 adresinin ARP
tablosunda olup olmadigi ve Ethernet adresini bilip bilmedigi kontrol
edilir. Eger tabloda bu adresler varsa Ethernet basligina eklenir ve
paket yollanir. Fakat tabloda adres yoksa paketi yollamak icin bir yol
yoktur. Dolayisiyla burada ARP devreye girer. Bir ARP istek paketi ag
uzerine yollanir ve bu paket icinde "128.6.4.7" adresinin Ethernet
adresi nedir sorgusu vardir. Ag uzerindeki tum sistemler ARP istegini
dinlerler bu istegi cevaplandirmasi gereken istasyona bu istek
ulastiginda cevap ag uzerine yollanir. 128.6.4.7 istegi gorur ve bir
ARP cevabi ile "128.6.4.7 nin Ethernet adresi 8:0:20:1:56:34" bilgisini
istek yapan istasyona yollar. Bu bilgi, alici noktada ARP tablosuna
islenir ve daha sonra benzer sorgulama yapilmaksizin iletisim mumkun
kilinir. Ag uzerindeki bazi istasyonlar surekli agi dinleyerek ARP
sorgularini alip kendi tablolarini da guncelleyebilirler.

4. TCP disindaki diger protokoller: UDP ve iCMP
Yukarida sadece TCP katmanini kullanan bir iletisim turunu acikladik.
TCP gordugumuz gibi mesaji segment'lere bolen ve bunlari birlestiren
bir katmandi. Fakat bazi uygulamalarda yollanan mesajlar tek bir
datagram'in icine girebilecek buyukluktedirler. Bu cins mesajlara en
guzel ornek adres kontroludur (name lookup). internet uzerindeki bir
bilgisayara ulasmak icin kullanicilar internet adresi yerine o
bilgisayarin adini kullanirlar. Bilgisayar sistemi baglanti kurmak icin
calismaya baslamadan once bu ismi internet adresine cevirmek
durumundadir. internet adreslerinin isimlerle karsilik tablolari
belirli bilgisayarlar uzerinde tutuldugu icin kullanicinin sistemi bu
bilgisayardan bu adresi sorgulayip ogrenmek durumundadir. Bu sorgulama
cok kisa bir islemdir ve tek bir segment icine sigar. Dolayisiyla bu is
icin TCP katmaninin kullanilmasi gereksizdir. Cevap paketinin yolda
kaybolmasi durumunda en kotu ihtimalle bu sorgulama tekrar yapilir. Bu
cins kullanimlar icin TCP nin alternatifi protokoller vardir. Boyle
amaclar icin en cok kullanilan protokol ise UDP'dir(User Datagram
Protocol).
UDP datagramlarin belirli siralara konmasinin gerekli olmadigi
uygulamalarda kullanilmak uzere dizayn edilmistir. TCP'de oldugu gibi
UDP'de de bir baslik vardir. Ag yazilimi bu UDP basligini iletilecek
bilginin basina koyar. Ardindan UDP bu bilgiyi iP katmanina yollar. iP
katmani kendi baslik bilgisini ve protokol numarasini yerlestirir (bu
sefer protokol numarasi alanina UDP'ye ait deger yazilir). Fakat UDP
TCP'nin yaptiklarinin hepsini yapmaz. Bilgi burada datagramlara
bolunmez ve yollanan paketlerin kayidi tutulmaz. UDP'nin tek sagladigi
port numarasidir. Boylece pek cok program UDP'yi kullanabilir. Daha az
bilgi icerdigi icin dogal olarak UDP basligi TCP basligina gore daha
kisadir. Baslik, kaynak ve varis port numaralari ile kontrol toplamini
iceren tum bilgidir.
Diger bir protokol ise iCMP'dir ("internet Control Message Protocol").
iCMP, hata mesajlari ve TCP/iP yaziliminin bir takim kendi mesaj
trafigi amaclari icin kullanilir. Mesela bir bilgisayara baglanmak
istediginizde sisteminiz size "host unreachable" iCMP mesaji ile geri
donebilir. iCMP ag hakkinda bazi bilgileri toplamak amaci ile de
kullanilir. iCMP yapi olarak UDP'ye benzer bir protokoldur. iCMP de
mesajlarini sadece bir datagram icine koyar. Bununla beraber UDP'ye
gore daha basit bir yapidadir. Baslik bilgisinde port numarasi
bulundurmaz. Butun iCMP mesajlari ag yaziliminin kendisince yorumlanir,
iCMP mesajinin nereye gidecegi ile ilgili bir port numarasina gerek
yoktur. iCMP 'yi kullanan en populer internet uygulamasi PiNG
komutudur. Bu komut yardimi ile internet kullanicilari ulasmak
istedikleri herhangi bir bilgisayarin acik olup olmadigini, hatlardaki
sorunlari aninda test etmek imkanina sahiptirler. su ana kadar
gordugumuz katmanlari ve bilgi akisinin nasil oldugunu asagidaki
sekilde daha acik izleyebiliriz. (internet)

Katmanlar arasi bilgi akisi

5. NETBEUi Protokolu
iBM tarafindan gelistirilmis ve Microsoft'un yerel aglar icin tercih ettigi bir protokoldur. Bazi ozellikleri sunlardir:
1.20-30 bilgisayardan olusmus kucuk LAN'lar icin gelistirilmistir.
2.Yonlendirilemeyen protokoldur.
3.istemci/sunucu mantigina uymaz.
4.Buyuk paketlerin tasinmasi, yerel aglarda tercih edilmesine yol acar.
5.Yapilandirilmasi oldukca kolaydir.(Teknik egitim Ders notlari)
Bu protokol 20-200bilgisayardan olusan kucuk LAN'lar icin gelistirilmis
bir protokoldur. Gateway'ler (gecit) araciligiyla diger LAN
segmentlerine ve mainframe'lere baglanir. Ancak NetBEUi protokolu
routable (yonlendirilebilir) degildir. Bu nedenle NetBEUi kullanan iki
bilgisayar birbirine routing'le degil, bridging'le baglanir.

6.NWLink Protokolu
Nowell iPX/SPX protokolunun NDiS uyumlu olanidir. ozellikle Netware ile
olan baglantida kullanilir. NWLink sadece bir protokoldur. Netware
server'de bulunan bir dosyaya ya da yaziciya dogrudan ulasimi saglamaz.
NWLink yaygin olarak kullanilir. Buyuk alanlarda ve cok sayida
istemciye kapsayabilir. (cubukcu, Her yonuyle Windows NT,s.339)